Canine Distemper (CD): Bihchianna leh inven dan!



Mizoramah hian khawi khua leh vengah pawh ui khuahkhirh loh leh thunun loh, mahnia tual a tla mai mai hmuh tur hi an awm nawk zel a. Heng hi ui hmangaihtu leh ngainatu tana hnawksak an nihzia hi kan hre pha lem lo fo. Hetianga ui tuallaia tla suau suau mai hi ui ngaina tak taktu tana an hnawkna en em mai chu:
- Parvo leh Canine Distemper (CD) kan tih mai te hi Mizorama ui suat hnem bertu hri leng an ni a, heng hri te hian min kiansan tawhin rinawm lo mahse engtik lai pawha a hluar reng chhan bulpui ber chu hetianga khuahkhirh loha ui tla suau suau vang hi a ni!
- Ui ngaina tak tak te chuan hri an kai leh mi tana an hnawksak hlauin an ui an khuahkhirh ṭha a, chuvangin an thaza tireh turin an sawizawi a, pawn an chhuahpui a ngai ṭhin. Ui walk-pui te tana huatthlala ber leh thinrimthlak ber chu ui khuahkhirh loh te bawk hi an ni!

Heng point pahnih chiah pawh hi sawizui tham fe a awm a. A hmasa zawka hri leng khi chungchang khi kan thlur bing dawn ang a, Parvo chungchang chu a hmain 'Parvo: Bihchianna leh a enkawl dan' tihah khan chiang takin kan ziak tawh bawk a, tun ṭum chu a let tama hlauhawm zawk Canine Distemper (CD) chungchang hi kan thlur bing dawn tihna a nih chu..

Distemper (CD kan tih mai hi) uiin hri a kai theih zinga a khirh leh hlauhawm ber pawl a ni a. Chutih rualin fimkhur tlang vek ni ila Parvo ang bawka ven theih tak ni lawi si a ni. Chuvangin kan hriat lohna avanga kan basa ngam, a tawpa kan ui ngainat tak kan chân phah fo ṭhinna hri hi a mawlmang thei ang berin i han belchiang tak tak teh ang aw..

Engnge Canine Distemper (CD) chu!?
Canine Distemper hi ui hri hlauhawm leh inkaichhawn sam em em mai a ni a. A virus hian ui taksa bung hrang hrang a beih ṭhin avangin enkawl ngaihna tak pawh a vang ṭhin hle a, tihdam theih tawh loh a ni ber. Mahse a vannei te chuan an nat zual hmaa paltlangin an damkhawchhuak thei a, mahse a vannei zingah pawh tha lam a lo khawih nasat hman avanga su hlen ta zuk zuk te, an taksa peng ṭhenkhat zâw ta tlat te leh hriselna lama harsatna nei zui ta te an ni tlangpui hlawm zaw mah. Chuvangin vet te hi chuan - distemper virus, parvovirus, adenovirus leh rabbies te hi chu a venna (vaccine) lak ngei ngei turah an dah tawp hial reng a ni.

Canine Distemper (CD) chu engtia darh nge?
Kan ui vulh te hian an kai theihna chhan kawng 3 lian pui puiin han thliar ta hlawk ila:
1. A kai tawh sa ui dang emaw, a virus awmna eng thil nen pawh direct contact a neihin
2. A kai tawh te thaw/khuh/hahchhiau leh thildang vanga boruaka a virus la leng vâk an nan fuhin
3. Ui puiin a hlam aṭanga a no hnena a kai chhawnin

Ngun taka chhut tan chuan a darh bul lian ber 2 khi kan ui khuahkhirh loh leh chhuah vah tir nasat hian a thlen nasa dawn tih a chiang reng mai. A kai tawh te hnar leh kain aerosol droplets (hrik awmna boruak ti mai ang a sam zawngin) a pek chhuah khan a bawm apiang chu ui dangin an kai phah theihna khawpa hlauhawmah a siam thei tihna a nih ber mai chu! A vanneihthlak laia chu he virus hi boruak leh thil dangah a dam rei loh hlauh bakah disinfectant zawng zawng deuhthaw hian a that thei a, mahse lianpui la awm ta erawh, a kai tawh te hi chuan thla eng emaw zah he virus hi an la tih darh theih avangin CD recover anga kan ngaih hnuah pawh an lo la thehdarh char char thei dawn a, chu chuan risk a siam nasa ta em em mai a ni. Chu mai a la ni lo a, he hri hi sihal, chinghnia, sanghar lam chi leh ramsa dang dang pawhin an kai theih avangin ui dang nen inhnim hnai miah lo pawh ni se ramhnuaia cheng tan chuan kaina chance a awm ve dawn tho tihna a ni. Tin, nuin a hlam aṭangin a no ah a kaichhawn theih avang khian vaccine lâk pawimawhna a langchiang hle bawk..

Canine Distemper chu engtin nge a lan chhuah?
Canine Distemper hi a lanchhuah dan (symptoms) hi sawi fak hleih theih loh a nihna chin a awm a, a chhan pawh a kaina a lo rei tawh leh tawh loh a zirin a lo lanchhuah meuh hi chuan a lanchhuah dan a in ang lo ve ta zung ṭhin bawk a tin ni. Ui taksaa he virus a luh hian a thâwkna kawng lamah tissue zuai/ngurchuai anga insiam phawtin a taksa peng hrang hrang, a nervous system leh andoptic nerve thlengin a beizui ta ṭhin a. Chuvangin a lanchhuah dan pawh hi Stage hnihin a ṭhen theih ang.. Hetiangin

Stage 1:
A tlangpuiin CD kai te hi chuan mitek tuihnang deuh hi an bul ṭanna a ni duh khawp mai a, khawsik, engmah ei ṭha peih lo, hnaptui fim tih velin a zui fo. A tlangpuiin an kai aṭanga ni 3-6 inkar velah khawsik an nei a, mahse hei pawh a ui a zir leh a lo nasat hman leh hman lohah a innghat leh tho a. Stage hmasaah chuan heng hi an nei tlangpui:
- Khawsik
- Hnaptui fim
- Mitek diak
- Zawi nguai nguai
- Chaw/thil ei châk lohna
- Khuh
- Luak
- Kawṭhalo
- Thluak leh spinal cord lama harsatna
- Vun lam natna nei te pawh an awm ve zeuh zeuh niin an sawi.

Uiin heng hi lo neiin paltlang ta pawh ni se, an hnar leh kehnuai khir ro natna an vei zui duh hle bawk a. Chu chuan rei tak chhung harsatna a siam theiin a kehnuai ro khir lutuk kar kak vel a awm phei chuan enkawl uluk a ngai em em a, a lung thuai mai ṭhin.

Stage 2:
Hei mai a la ni lo a, secondary infection an tih mai hi a la awm cheu a, ui taksa ralvengtu te inven hman hmain a bei nawn leh chiam maj ṭhin a. Chung chuan - luak, kawṭhalo, thawk harsa, thâwkbuai leh pneumonia thlengin a keng tel thei a. Hetiang hi Stage 2 an tih chu niin stage 2 an luh dawn hian a tlangpuiin ui ṭhenkhatah chuan hetiang hian a langchhuak ṭhin:
- Lu he deuha awm, kun emaw thle deuh hu
- Vir kual mep mep
- Taksa peng zeng emaw taksa pum zeng
- Thluakin tha lam a control theih loh vanga ni deuh uih uih
- Mit khap zawt zawt emaw chet reng
- Tha inpawt che dawrh dawrh
- Chilthli ngah, khabe khur beuh beuh leh kaih
- Thihna

Chuvangin uiin CD a kai tawh chuan heng kan sawiho zinga a khawi emaw ber emaw, a vai mai pawh hian a natna a khirh/nat tawh dan a zirin a nei thei tihna a nih chu..  American Veterinary Medical Association (AVMA) phei chuan, “Distemper uiin an thihpui fo a, a damkhawchhuak te pawhin enkawl dam theih tawh loh nervous system chhia an nei deuh zel.." an ti tawp mai a ni..

Eng ui tan nge CD hi hlauhawm zual!?
CD hi chu eng ui tan pawh kai palh a hlauhawm vek a, a kai theih vek bawk. Chutih rualin ui no thla 4 hnuailam leh vaccine la lo tan a hlauhawm zual a, chuvangin chutiang ui enkawl tan chuan chhuahpui loh tawp a him ber! Kan uiin heng symptoms ang hi a lo nei a nih chuan a rang lama vet pan/biak a fuh ber.

CD kai ta se engtia enkawl tur nge?
CD hi kan sawi tawh angin a tihdamna a awm lo a, mahse enkawlna vangin an paltlang thei thung. Vet te pawh hian a nihna takah chuan an kawṭhalo, luak, tha lam ṭha lo leh taksain tui a tlakchham (dehydrate) tur vena secondary infection nei lo tura enkawl.an tum a ni ber a.. Chuvangin a tlangpuiin clinic a dah emaw, ui dang nena inhnimhnai lo tura enkawl an thlang ngei ngei ṭhin..

An damkhawchhuahna chance hi chu a virus strain a zir te, ui taksa ralvengtu chak zawngah te, a kai a ni tih hriat chhuah hma leh hma lovah te, enkawlna pek hma a nih leh ni lovah te a innghat ve bawka. A ṭhen chuan ni 10 velah te an paltlang mai a, mahse ṭhenkhat chuan hun rei tak chhung tha lama harsatna an nei zui a, damchhunga nei zui ta te pawh an awm..

A nih CD lakah engtin nge kan inven ang?
Mithiam te chuan canine distemper hi ven pumhlum theih a ni an ti a. America leh Europe khawmualpui velah chuan uiin CD a kai a nih chuana vulhtu/a pu khan dem a hlawh thei hle. A chhan chu anni ramah chuan ui an khuahkhirh ṭhat miau avangin an vaccine lâk pawh a thawk ṭha bik a, lâk hnua kai an awm ve ngai lo a nih hmel.. Chu chuan ui khuahkhirh ṭhat a pawimawhzia a tichiang hle awm e. CD laka inveng tura ui vulhtu tin tena kan tih theih leh tih tur awm ve chu:
- Kan ui no te chuan CD vaccine an la kim ṭhap ṭhap tur a ni.
- Kârlak awm lo turin a hunbi dikah chat chat vaccine hi lâk tir zel tur a ni.
- CD kai ui leh ran/ramsa lak ata mahni ui ṭheuh venhim
- Ui dang nen an inhnim theihna hmunah te, ui dang zun, ek leh thâwk hnu an hnimhnaih theihna hmunah te risk siam lo tura fimkhurpui

Hriat belh duh i la neih cheuh chuan clinic/vety i pan leh hmasak berah vet te hnenah zawt chiang la, i uiin CD a kai nia rinhlelhna i neih chuan vet/clinic be pawp rang thuai ang che..

Ui vulh ve si an hrileng hlauhawmzual pawh hriatpui miah si lo kan tam em avangin American Kennel Club website a Anna Burke thuziak behchhanin, ka lo tawnhriat ve tawh tlem a zawng nena chawhpawlhin a nawlpuiin kan hriatthiam turin ka rawn ziak ta dul mai a ni e..

In lo hlawkpui ve ngei ka beisei.. 🤗

Comments

Popular Posts